Geçmişten günümüze Şavak koyunu
Tarım ve Orman Bakanlığı, Tarımsal Araştırmalar Politikalar Genel Müdürlüğü (TAGEM) koordinatörlüğünde yürütülen Halk Elinde Küçükbaş Hayvan Islahı Ülkesel Projesi, 2005 yılında başlatılmıştır. Yaklaşık 17 yıldır yürütülen bu ana proje; 60 farklı ilde, 178 farklı alt proje ile uygulanmaktadır. Farklı alt projelerle farklı bölgelerde hayvan yetiştiriciliğine önemli katkılar sağlayan bu projelerden 4 tanesi Erzincan ilinde 124 yetiştirici ile toplam 25 bin 200 baş anaç Şavak Akkaraman koyununda uygulanmaktadır. Erzincan’da ilk olarak 2011 yılında başlatılan alt proje ile yörede Şavak aşireti tarafından yüzyıllardır yetiştirilmekte olan Şavak Akkaraman koyunlarında bu hedefler gerçekleştirilmeye çalışılmıştır.
Türkiye yerli koyun ırklarından Akkaraman koyun ırkının bir tipi olan ve Erzincan ili ile çevresinde önemli potansiyele sahip olan Şavak Akkaraman koyunu adını; Erzincan, Elazığ, Tunceli (Dersim) ve Munzur Vadisini içine alan bölgede yaşayan Şavak Aşiretinden almaktadır. Şavak Aşireti; geçmişten günümüze koyun yetiştiriciliği ile hayatını devam ettiren bir aile olup, yetiştiriciliğini yaptığı koyunları yaşadığı coğrafyaya ve iklim şartlarına uygun ve daha fazla süt elde edebileceği seviyeye ulaştırabilmek için geleneksel yöntemlerle yıllardır süre gelen çalışmalarda bulunmuştur. Öncelikle kendi sürülerinde en iyi damızlıkları seçmeye çalışarak ve bölgesine yakın çevrelerden damızlık koçlar getirerek sürülerinde kullanmışlardır. Bölge yetiştiricisinin günümüze kadar gelen bu süre zarfında uyguladığı yetiştiricilik sistemi sayesinde coğrafyaya adapte olmuş ve süt verimi yönünden de azımsanmayacak düzeyde olan bir koyun popülasyonu ortaya çıkmıştır. Şavak Akkaraman koyununun genel itibarıyla Akkaraman ve Kangal Akkaraman koyununa göre daha ufak cüsseli ve daha narin bir vücut yapısına sahip olduğu gözlemlenmiştir. Yapağı örtüleri daha uzun ve parlak olmakla birlikte yüzlerinde, basma olarak ifade edilen lekelerin oranının daha fazla olduğu bilinmektedir.
ŞAVAK TULUM PEYNİRİ
Şavak Akkaraman koyunu yetiştiriciliği yapan aileler süt üretimi yönünde yetiştiricilik yapmaları sebebiyle, sürülerindeki hayvanları daha uzun süre sağmaya gayret etmektedirler. Nispeten kısa tutulan emiştirme döneminden hemen sonra başladıkları sağımı, çok az miktarlarda süt alsalar dahi ekim ayı ortalarına kadar sürdürmeye özen göstermektedirler. Bu nedenle Şavak Akkaraman koyunu sürülerinde süt veriminin Türkiye’nin diğer bölgelerinde yetiştirilen Akkaraman sürülerinden genellikle yüksek olduğu bilinmektedir. Sağılan sütün büyük bir çoğunluğu peynir yapımında kullanılmaktadır ve bu peynir “Şavak Tulum Peyniri” olarak adlandırılmıştır. Üretilen peynirden oldukça iyi düzeyde gelir elde edilmektedir. Bölgenin, tulum peynirinin merkezi olma konumundan dolayı tulum peynirinin üretimi büyük önem arz etmektedir.
